Tôi ăn no, ăn no xong tôi treo cổ cha vì cha bắt tôi sống trưởng giả. Đồng bạn không ưa thích cũng như kẻ dưới xa lánh. Nó làm con người mất chân lý, tôi muốn nói làm con người mù quáng không còn nhận được thực giá trị của chính bản thân mình.
Còn ăn cơm xong chất chén đũa lại. Họ làm gì? Lòng buồn vằn vặc. Họ chẳng những không quan tâm các gương nhân đức của những bực tu hành, mà còn tỏ ra vẻ khinh rẻ, cho là làm chuyện không thực tế.
Bạn mà đã ghét một đ àn ông nào thì có thể khi đ àn ông đó lên đoạn đầu đ ài, bạn muốn cho gươm máy làm việc lẹ để bạn coi đầu họ rơi. Nói vậy không phải khinh rẻ trực giác. Lòng họ đã trống rỗng.
Tôi biết khi người ta bàn vấn đề nầy cho bạn, thưa người bạn trai quen biết và chưa quen biết, người ta hay lòng dòng, xa xôi. Thái bình đã về với non sông rồi vấn đề trọng yếu kiến quốc. Bạn thấy chút mâu thẫn sâu sắc đó chưa.
Nhưng khi tình cảm lóng xuống, lương tâm họ làm việc mạnh. Cưu mang con trong dạ, mẹ nhớ con từng giây phút. Người khác thấy đi lẹ tỏ ra tháo vát nên bước như ngựa phi.
Mà là gì? Ai gieo gió thì gặt bão. Bởi đầu óc siêu thoát họ thấy cách chung cuộc đời là ảo mộng, giả dối, không có cái gì đáng tha thiết. Nhưng cái tật lôi thôi là tật căn bản của họ.
Làm lớn không có nghĩa là chiếm địa vị để ăn trên ngồi trước, sai bảo, đ àn áp v. Cái mà người ta gọi là hăng hái ở họ nói lên bản năng hiếu động của họ. Đề cao vai trò của trí tuệ, ý chí, luơng tâm là những phương thế soi sáng, chế ngự, hướng dẫn bản năng.
Các cực khổ nhỏ mọn mà họ chịu bây giờ gợi lại cho họ những hy sinh, nhất là hy sinh thầm kín của người bạn trăm năm: Họ chưa tới lúc lãnh hội những ý tưởng cao sâu. Lên mười bảy nghe lòng rạo rực: bạn có ái tình qua hai mươi mấy tuổi bạn được cha mẹ hội ý lo cho bạn một người bạn trăm năm.
Tật ích kỷ nầy có thể đi đến chỗ quá lố, tàn nhẫn. Nhưng vào tuổi dậy thì, bạn trai như tôi đã nói bắt đầu ngắm nét đẹp của thiên nhiên. Nếu họ không theo ơn thiên triện tu trì thì họ sẽ lập gia đình, với một bạn đời mà lòng họ tha thiết nhất .
Tạitính thành thực, thẳng thắng tự nhiên chăng? Cũng có lẽ. Francoise nói: Tôi phải săn sóc thân thể tôi để tập nó làm những việc khổ cực của tinh thần. Jean Le Presbytre trong cuốn Toi quy deviens homme có dẫn lời nầy của Anatole France: Hồi tôi còn con nít, tôi thông minh.