Họ tiêu ma tinh thần vào nhiều việc phá hoại đời sống họ nhiều hơn là xây dựng. Lấy bông hường xẻ ra nhỏ rải lên tóc quăn rồi đi chơi tự nhiên. Thầy giảng bài càng hấp dẫn họ càng đánh cờ, viết thư tình, ngủ càng dữ.
Nhưng chắc chắn một trong số lớn của họ thường cótính đàn bà, thứtính hay mọt mại nó làm cho khó ai sống chung với họ. Người bạn trai khi không có tâm hồn đạo đức, không có đầu óc cao thượng và thiếu tự chủ, coi sự thay đổi người yêu là việc như trở bàn tay. Nhà giáo dục coi chừng những bạn trai nhược chí.
Muốn thấy thiên địa đổi đời thì coi cái bếp của họ. Các khuyết điểm trên của các bạn trai như tôi đã nói sẽ biến đi khi bạn trai qua tuổi dậy thì để thành nhân . Sự giáo dục về lương tâm bị gạch xóa trong nhiều chương trình sơ tiểu, trung, đại học.
Thầy rao bài lẹ, thì họ rầy bằng cách tắc lưỡi, quăng bút. Còn bạn trai khác hẳn. Tâm tình nhút nhát nói trên theo thời gian sẽ hết.
Tôi xin lược trích một đoạn. Thầy giáo còn xa lạ với tâm hồn tuổi xuân bất mãn họ, mỉa mai về tương lai họ. Thấy bạn vui vui, hơi tử tế, hy sinh chút ít, vội cho là bạn tốt.
Người bạn trai có lý tưởng tu hành đứng đắn, tự giải thoát được vòng lao lý nói trên. Gần gũi nhiều nam thanh bị cơn khủng hoảng tinh thần nầy, tôi hỏi họ tại sao buồn. Tự bản chất ái tình là thánh thiện.
Tất cả những tâm tình lo âu trên làm cho tâm hồn bạn trai tuổi dậy thì đã xao xuyến lại xao xuyến hơn. Và trên trận thế trụy lạc nhiều không lãi như Nguyễn Công Trứ tưởng. Các em thấy chị dễ thương biết lo cho mình.
Lắm lúc mẹ mang con nặng nhọc, song không dám âu sầu vì muốn con sau nầy vui tươi. Cái mồ dĩ vãng không nên đ ào lại đã đ ành. Lúc ấy vì thiếu thói quen tưởng tượng, e sợ họ bị khô khan tinh thần.
Có kẻ lao đầu vào tình dục để đến nỗi đi ăn mày tình yêu. Họ phải tự nuôi sống, phát triển các tài năng tinh thần, rèn luyện nhân cách và chọn một nghề hợp sở năng, sở khiếu của họ. Chắc bạn thấy nhiều trường hợp đa thê hơn là trường hợp đa phu.
Cả một sự thăng trầm về văn minh, sự tồn vong về hạnh phúc của bao nhiêu người tùy thuộc ở quyền lãnh đạo hay bổn phận tuân phục của họ. Cái óc đội trời đạp đất ở đời ấy lúc dậy thì bạn trai đã có. Cha mẹ cũng như ai có nhiệm vụ rèn đúc họ nên thân mật vạch trần cho họ thấy những việc làm theo tình cảm hay lưu lại những ác quả.