Nên phòng trước những điều bất ngờ. Sau nầy, có dịp, tôi sẽ nói về văn chương. Nhưng đã có người đạt được, nhờ nhận chân rằng không phải tìm cái vui cho thân thể hoặc tâm hồn mà phải luyện trí và bắt hành động phải hợp với nguyên tắc thì mới có hạnh phúc.
Hôm đó, bạn không bỏ ra 45 phút để sửa soạn đi ngủ. Trong nhiều năm - đúng ra là cho tới khi tôi gần 40 tuổi - tuần lễ của tôi có bảy ngày. Bạn làm việc quan trọng đó lúc nào? Theo tôi lúc thích hợp nhất là lúc đi từ sở về nhà.
Vậy mà tôi sẽ khuyên hoài bạn thân và cả kẻ thù của tôi phải đọc thơ rồi mới đọc những thể loại văn khác. Kiên tâm thì không khi nào thất bại. Mà cũng không ai lãnh nó nhiều hơn hoặc ít hơn bạn.
Bạn bảo: "Được, cứ cho rằng tôi chịu gắng sức để chiến đấu, rằng tôi đã suy nghĩ kỹ và hiểu kỹ những lời nhận xét có giá trị của ông, thì tôi phải bắt đầu bằng cách nào đây?". Nhưng đã có người đạt được, nhờ nhận chân rằng không phải tìm cái vui cho thân thể hoặc tâm hồn mà phải luyện trí và bắt hành động phải hợp với nguyên tắc thì mới có hạnh phúc. Bạn quên cả bạn bè cùng mệt nhọc, và buổi tối đó thấy thú vị làm sao.
Và có thể thoả mãn lòng khao khát hiểu biết của ta mà không cần đến văn chương. Ông đi lại bến xe mà đầu óc rỗng không. Nhưng những điều tôi nói về âm nhạc có thể áp dụng vào những nghệ thuật khác.
Bạn sẽ thấy kết quả. Điều thứ nhất là phải vạch mục đích để định hướng nỗ lực của bạn. Bỏ qua lời tôi là bỏ qua lời khuyên quý báu nhất đấy.
Nếu bạn tưởng rằng cứ lấy giấy bút lập một thời dụng biểu tài tình là đạt được lý tưởng, thì thà bỏ phất hy vọng đó đi còn hơn. Rồi, khi nó thấy bạn đổ mồ hôi trán, thình lình nó lăn ra, chết mà không kịp trối: "Tôi không chịu được nữa rồi". Điều tôi muốn khuyên bạn là hồi 6 giờ chiều bạn nên nhìn thẳng vào sự thật, nhận rằng mình không mệt (bởi vì bạn quả thực không mệt, bạn biết vậy mà) và thu xếp làm sao cho buổi tối khỏi bị bữa cơm cắt ra làm hai đoạn.
Tôi có thể kể Pascal, La Bruyere (triết gia pháp thế kỷ 17) và Emerson (triết gia Mỹ thế kỷ 18). vạn sự đều tuỳ thuộc vấn đề đó cả. Tới nơi ông thường phải đợi xe.
Không yêu văn chương không phải là một tội, cũng không phải là dấu hiệu của sự ngu dốt. Thành một nhà chuyên môn cũng thú lắm chứ! Ý muốn làm được việc gì ngoài chương trình đã ấn định là ý muốn chung của những người có một tâm hồn khá!
Hễ làm không đổ mồ hôi thì nó không bằng lòng. Cái lợi lớn nhất của những kiệt tác đó là nó minh bạch một cách lạ lùng. Thiên-tài cũng không được hưởng thêm, dù chỉ là một giờ mỗi ngày.